8 lỗi thường gặp khi vát mép thép tấm & cách khắc phục để đạt chất lượng hàn tốt nhất

Vát mép thép tấm là công đoạn quan trọng trước khi hàn kết cấu, đặc biệt trong các ngành yêu cầu mối hàn chất lượng cao như bồn bể công nghiệp, nồi hơi, kết cấu thép, bình chịu áp lực, chế tạo máy. Tuy nhiên, rất nhiều xưởng mắc phải những lỗi lặp đi lặp lại khiến mép vát không đạt tiêu chuẩn, mối hàn khó ngấu, dễ bị nứt hoặc rỗ khí.

Bài viết này tổng hợp 8 lỗi phổ biến nhất khi vát mép thép tấm và hướng dẫn cách xử lý dựa trên kinh nghiệm thực tế khi sử dụng các dòng máy chuyên dụng như GMMA-80A, GMMA-80R, GBM-12D, GBM-12DR.

1. Mép vát không đều – lúc rộng lúc hẹp

Đây là lỗi phổ biến nhất, thường gặp khi:

• Thép tấm bị cong hoặc không được kê thẳng.
• Máy vát mép rung do đặt trên nền không chắc.
• Người vận hành đẩy máy không đều.

Cách khắc phục:

• Dùng bàn con lăn hoặc kê thép đúng chiều cao.
• Kiểm tra lại chân đế máy và mặt nền.
• Sử dụng máy có truyền động ổn định như GBM hoặc GMMA.

2. Góc vát sai so với bản vẽ

Một sai lệch nhỏ ở góc vát sẽ làm:

• Mối hàn không ngấu.
• Lãng phí kim loại hàn.
• Ảnh hưởng độ bền kết cấu.

Nguyên nhân:

• Chỉnh góc sai trước khi vát.
• Không kiểm tra lại bằng thước góc.
• Dao mòn → ăn mép không đều.

Cách xử lý:

• Kiểm tra góc bằng thước đo chuyên dụng trước mỗi ca.
• Thay insert nếu dao mòn hoặc có vết mẻ.
• Dùng máy hỗ trợ chỉnh góc chính xác (GMMA-80A, GMMA-80R).

3. Mép bị cháy đen hoặc xanh tím

Hiện tượng này cho thấy:

• Tốc độ đẩy quá chậm.
• Dao cắt bị cùn.
• Chiều sâu ăn dao quá lớn → sinh nhiệt cao.

Khắc phục:

• Giảm chiều sâu ăn dao mỗi lần.
• Tăng nhẹ tốc độ di chuyển.
• Thay hoặc đảo mặt insert.

4. Dao liên tục bị mẻ hoặc nhanh cùn

Đây là lỗi gây tốn chi phí nhất nếu không phát hiện kịp thời.

Nguyên nhân thường gặp:

• Thép tấm có xỉ hàn hoặc tạp chất ở mép.
• Ăn dao quá sâu ngay từ lượt đầu.
• Dùng sai loại insert cho vật liệu.

Khắc phục:

• Làm sạch mép trước khi vát.
• Vát nhiều lượt – tăng độ sâu từ từ.
• Chọn insert phù hợp cho thép cứng hoặc thép carbon.

5. Máy vát bị rung mạnh

Rung sẽ khiến:

• Mép vát gợn sóng.
• Dao nhanh mòn.
• Người vận hành mất kiểm soát.

Nguyên nhân:

• Bàn đỡ không đồng đều.
• Bánh dẫn hướng mòn.
• Đặt máy lệch trọng tâm.

Cách xử lý:

• Kê tấm thép đủ điểm tựa.
• Kiểm tra hệ thống dẫn hướng máy.
• Vệ sinh bụi, ba via ở bánh đỡ.

6. Mép vát bị sọc hoặc răng cưa

Xuất hiện khi:

• Dao mòn không đều.
• Tốc độ di chuyển không ổn định.
• Máy bị rung nhẹ trong quá trình vát.

Giải pháp:

• Thay dao mới hoặc xoay insert.
• Điều chỉnh tốc độ máy hợp lý.
• Đảm bảo nền đặt máy vững chắc.

7. Không đạt đủ chiều sâu vát theo yêu cầu

Nguyên nhân:

• Chạy máy quá nhanh.
• Chiều sâu cài đặt chưa đúng.
• Dao cùn → cắt không đủ lực.

Khắc phục:

• Giảm tốc độ hoặc tăng lực ăn dao.
• Kiểm tra lại góc & vị trí đầu dao.
• Sử dụng máy công suất cao hơn nếu thép quá dày.

8. Không đúng hình dạng mép theo tiêu chuẩn (V, X, K, Y)

Nhiều xưởng đặt góc vát bằng cảm tính nên mép sau cùng không đạt theo WPS hoặc tiêu chuẩn ISO/ASME.

Cách khắc phục:

• Dùng thước đo góc chuyên dụng.
• Sử dụng máy có thang chỉnh góc rõ ràng (GMMA series).
• Chạy thử một đoạn nhỏ trước khi vát toàn bộ tấm.

Kết luận

Hầu hết các lỗi khi vát mép thép tấm đều xuất phát từ:

• Thiết bị chưa tối ưu.
• Kê tấm không đúng cách.
• Chưa hiểu rõ giới hạn của máy hoặc dao.

Khi sử dụng đúng kỹ thuật và thiết bị phù hợp như GMMA-80A, GMMA-80R, GBM-12D, GBM-12DR, bạn sẽ đạt:

• Mép đẹp – đúng góc – đúng kích thước.
• Mối hàn ngấu sâu, không rỗ – không nứt.
• Giảm chi phí sửa lỗi, tiết kiệm dao và thời gian.

Đây là nền tảng quan trọng để xưởng nâng cao chất lượng sản phẩm và tăng năng lực cạnh tranh.